Vạn vật luân chuyển theo tứ thời
bát tiết Xuân, Hạ, Thu, Đông. Niên lịch phụng vụ của Giáo hội Công Giáo cũng theo
chu kỳ khép kín. Mùa Vọng, mùa
Giáng Sinh đã qua đi, mùa Thường niên tiếp nối, chúng ta chuẩn bị bước vào mùa
Chay Thánh với thứ Tư Lễ Tro.
Theo truyền thống của người Việt, mùa Xuân bắt đầu từ ba ngày Tết. Tết là ngày lễ lớn nhất trong năm. Trong ba ngày Tết, dù giàu hay nghèo, người ta đều tạm ngưng mọi công việc để vui chơi, thăm viếng lẫn nhau. Vì thế, trong tháng Chạp, nhà nhà đều đã chuẩn bị thức ăn cho ngày Tết, không chỉ riêng cho gia đình mà còn phải nhiều hơn để tiếp đãi khách.
Ngày Tết, đi đến nhà nào cũng
được mời ăn, do đó chúng ta hay nói là “ăn Tết” và khi gặp nhau người ta hay hỏi:
năm nay ăn Tết lớn không? Có những món ăn mà chỉ ngày Tết mới dùng tới (ngày
thường trong năm ít khi ăn) như là bánh chưng, bánh tét, dưa món, thịt đông, củ
kiệu, củ hành, v.v.
Nực cười thay! Nêu không, pháo không, vôi bột cũng không, mà tết.
Thôi cũng được! Rượu có, nem có, bánh chưng đều có, thừa xuân.
Trần Tế Xương (1870-1907)
Thôi cũng được! Rượu có, nem có, bánh chưng đều có, thừa xuân.
Trần Tế Xương (1870-1907)
Bốn nghìn lần: xuân hạ thu đông vạn vật loanh quanh vòng lẩn quẩn.
Ba ngày tết: xôi dê rượu thịt muôn dân hì hục chén no nê.
Khái Hưng Trần Khánh Dư (1896-1947)
Ba ngày tết: xôi dê rượu thịt muôn dân hì hục chén no nê.
Khái Hưng Trần Khánh Dư (1896-1947)
Nói chung người Việt ta ăn Tết
rất “hoành tráng”, rượu thịt ê hề, mọi thứ đầy đủ thậm chí dư thừa mới gọi là
ăn Tết! Nhưng ngày nay, khi đời sống vật chất con người được nâng cao, đã xuất
hiện nhiều người ăn chay (ngoài giới tu hành). Dù có chung chữ “ăn” nhưng ăn Tết
và ăn chay lại mang ý nghĩa và nét đẹp riêng. Ăn Tết mang niềm vui thỏa mãn
cuộc sống hôm nay, còn ăn chay lại mang ý nghĩa tiết độ để hướng đến hạnh phúc
mai sau.
Theo từ điển, ăn chay (trai, ăn
lạt hay chủ nghĩa ăn chay) là một chế độ ăn uống chỉ
gồm những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật,
có hoặc không ăn những
sản phẩm từ sữa, trứng hoặc mật ong,
hoàn toàn không sử dụng các loại thịt (thịt đỏ, thịt gia cầm và hải sản)
hoặc kiêng ăn các thực phẩm có được từ quá trình giết mổ.
Theo Phật giáo,
ăn chay là không ăn tất cả các sản phẩm từ động vật cũng như một số thực vật
trong chi hành (có mùi thơm đặc trưng như hành, hẹ, tỏi, nén và kiệu gọi
chung là ngũ vị tân).
Đối với người Công giáo, ăn
chay là không ăn hoặc ăn uống ít đi, đạm bạc hơn bình thường. Tránh việc ăn vặt
trong ngày chay và nếu được chỉ nên ăn một bữa no, còn những bữa khác chỉ nên
ăn chút ít để bụng còn đói.
Quan trọng hơn là cảm nghiệm được
tính cách bấp bênh của sức lực con người. Ý thức mình lệ thuộc Thiên Chúa, lương
thực hàng ngày do Thiên Chúa ban với sự cộng tác của con người chứ không phải
“bàn tay ta làm nên tất cả, có sức người sỏi đá cũng thành cơm”!
Chay tịnh trong mùa Chay bao
gồm "ăn chay" và "kiêng thịt". Chay tịnh (cùng với việc cầu
nguyện và bố thí) là một trong ba hành vi được khuyên làm để biểu lộ lòng ăn
năn, sám hối. Thực hành việc chay tịnh là bắt chước Chúa Giêsu “ăn chay ròng rã bốn mươi đêm ngày” (Mt 4,
2) và cụ thể hơn: “Trong những ngày
ấy, Người không ăn gì cả” (Lc 4, 2).
Năm nay dù thứ Tư Lễ Tro trùng
với ngày mồng 3 Tết Bính Thân, nhưng tất cả các giáo phận tại Việt Nam vẫn cử
hành Lễ Tro vào ngày thứ Tư theo lịch chung của Giáo Hội hoàn vũ, và chuyển
việc ăn chay kiêng thịt vào thứ Sáu 12 Tết. (Biên bản hội nghị thường niên kỳ II của Hội Đồng Giám mục Việt Nam ngày
18/9/2015)
Sự trùng hợp này cũng cho ta
nhiều điều đáng suy gẫm. Chúng ta thường chúc tuổi nhau vào những ngày đầu năm.
Thêm tuổi là bớt đi thời gian sống, đó là quy luật vô thường bất biến của vạn
vật. Hoa nở rồi tàn, Xuân đến rồi đi… Chẳng có gì bền vững với thời gian. Chẳng
có gì là vĩnh cửu mà chỉ là phù vân mong manh sương khói.
Khi cúi đầu nhận lãnh những hạt
tro, ta không chỉ biểu lộ hành vi sám hối, nhưng còn là dịp để nhìn lại thân
phận con người được tạo tác từ tro bụi và sẽ trở về với bụi tro. Một thân phận
mỏng giòn, mong manh sớm nở chiều tàn:
Như cỏ đồng trổi mọc ban mai,
nở hoa vươn mạnh sớm ngày,
chiều về ủ rũ tàn phai chẳng còn. (Tv 90)
Dù con người là loài thụ tạo
cao nhất được Thiên Chúa sáng tạo theo hình ảnh Người, nhưng vẫn là những thụ
tạo có giới hạn, là những tội nhân cần sám hối và hoán cải. Lời Chúa trong ngày
đầu mùa Chay kêu gọi con người hãy hoán cải và tin vào Tin Mừng.
Lời mời gọi hoán cải trong
Năm Thánh Lòng Thương Xót chính là lời khích lệ hãy làm như đứa con trong dụ
ngôn người cha nhân hậu: trở về trong vòng tay của Người Cha đầy Lòng Thương
Xót, thống hối và tín thác nơi Người.
Đức Thánh Cha Phanxicô trong
bài giảng chiều thứ Tư lễ Tro 18/02/2015 đã nhấn mạnh: Chúa không ngừng xót
thương và tha thứ cho chúng ta, chúng ta cần được Chúa tha thứ biết bao. Người
kêu gọi chúng ta trở về với Người với một quả tim tinh khiết, thanh tẩy bằng
nước mắt, để được thông phần niềm vui với Người.
Thánh Phaolô giải thích làm sao
để đáp lại lời kêu gọi làm hoà với Thiên Chúa. Giải hoà không phải chỉ là nỗ
lực của con người. Việc chúng ta giải hòa với Thiên Chúa và với anh em mình chỉ
có thể thực hiện được nhờ Lòng Thương Xót và Tình Yêu của Chúa Cha, Đấng đã
không tiếc gì Người Con duy nhất của mình...
“Mồng một Tết cha, mồng hai Tết
mẹ, mồng ba Tết thầy”. Mùa Xuân là mùa của niềm vui và tình thương yêu. Tình
yêu thương đó được biểu lộ qua tình yêu bản thân cùng những người ruột thịt rồi
mở rộng ra cho tha nhân (Tết Thầy). Tình yêu thương đó cũng được biểu lộ một
cách chân thành và rõ nét qua việc thăm viếng nhau, chúc Tết cho nhau, tặng quà
cho nhau và nhất là biết yêu thương, chia sẻ cho người nghèo khổ.
Mục đích truyền thống của mùa
Chay là việc chuẩn bị của các tín hữu qua việc chay tịnh, sám hối, ăn năn tội lỗi, cầu nguyện và thực hành bác ái từ thiện.
Bác ái trước hết là “Phải đối xử tốt với
nhau, phải có lòng thương xót và biết tha thứ cho nhau, như Thiên Chúa đã tha
thứ cho anh em trong Đức Kitô” (Eph 4,32). Thứ đến không phải ăn chay là tiết
giảm chi tiêu rồi cất tiền vào tủ, nhưng là chia sẻ cho người nghèo.
Giáo hội Công giáo là Giáo hội
của người nghèo, điều này đã được Đức Thánh Cha Phanxicô khẳng định: “Nơi những người nghèo và cùng khổ, chúng ta
nhìn thấy khuôn mặt Đức Kitô; khi yêu thương và giúp đỡ người nghèo, chúng ta
yêu thương và phục vụ chính Đức Kitô.” (Sứ điệp mùa Chay 2014).
Trong Thông Điệp Mùa Chay 2016 mới
đây, ngài cũng kêu gọi: “Mùa Chay trong Năm Thánh này là thời gian thuận tiện
để ta vượt thắng sự tha hóa hiện sinh của ta bằng cách lắng nghe lời Thiên Chúa
và thực hành các việc thương người. Trong các việc thương người về phần xác, ta
đụng tới da thịt của Chúa Kitô nơi các anh chị em của ta, những người cần được
ăn, được mặc, được trú ngụ, thăm viếng; trong các việc thương người về phần
hồn: khuyên bảo, dạy dỗ, tha thứ, khuyên răn và cầu nguyện, ta đụng tới tính
tội lệ của ta một cách trực tiếp hơn. Các việc thương người về phần xác và phần
hồn không bao giờ nên bị tách biệt với nhau.”
Việc từ thiện vẫn được hiểu
thông thường là cho đi, là chia sẻ cho kẻ thiếu thốn. Nhưng nếu hiểu xâu xa hơn
theo cái nhìn đạo đức Kitô giáo, thì đó là trả lại cho người nghèo những quyền
cơ bản về cái ăn, cái mặc và nơi ở xứng đáng mà lẽ ra họ được hưởng. Bao lâu thế
giới còn có người nghèo đói là ta còn mắc nợ họ. Làm việc bác ái từ thiện là một
cách thức trả nợ nhân sinh ngoài việc tích công góp đức.
Mùa Xuân lại về với những hạt
nắng ấm áp, xua tan chút se lạnh của buổi Đông tàn. Gió Xuân lay nhẹ những cành
mai, cành đào rực thắm. Chim líu lo hót, bướm lượn cánh vờn hoa, làm cho lòng
người tạm quên đi những lắng lo, muộn phiền thường ngày.
Hãy tận hưởng hương vị của
những ngày Tết và bước vào mùa Chay như trở về với mùa Xuân của tâm hồn. Canh
tân đời sống thiêng liêng, ra sức làm những việc cần thiết để được giao hòa và
hiệp thông với Chúa.
Năm nào ta cũng đón Tết, ăn
Tết, vui Tết nhưng dường như tâm hồn của chúng ta vẫn còn Đông giá, vẫn còn khô
khan, chưa đâm chồi nẩy lộc. Hãy để cho hơi thở đầy lòng thương xót của Thiên
Chúa là Chúa Xuân vĩnh cửu sưởi ấm tâm hồn mình qua bí tích Giao hoà, tha thứ
và làm hoà với nhau.
Hãy để cho lòng thương xót dẫn
đưa chúng ta đến với những con người nghèo khổ, bệnh tật, những người bị gạt ra
bên lề xã hội và những ai đang đau khổ về tinh thần cũng như thể xác. Như thế,
mùa Xuân yêu thương hôm nay sẽ dệt nên mùa Xuân hạnh phúc mai sau trên Thiên
đàng trường Xuân bất diệt.
Đã đăng trên:
http://gdpttthathocmon.org/?p=6410#more-6410
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét